top of page

КАЛИФОРНИЯ КАЛКОНДОРИ (QUADRASPIDIOTUS PERNICIOSUS)

зараркунандасига карши курашиш учун «Quadraspidiotus perniciosus» феромон туткичлари

california.jfif
Калифорнийская щитовка
Калифорнийская щитовка
photo_2021-03-16_18-39-04.jpg
photo_2021-03-16_18-38-58.jpg

Калифорния калкандори.

Калифорния калкандори (лат. Quadraspidiotus perhiciosus Comst.) – энг хавфли зараркунанда хашоратлардан биридир ва шунинг учун мевали, манзарали ва баргли дарахтларнинг ута хавфли карантин зараркунандаси хисобланади. Калифорния калкандори  200дан ортик турдаги усимликларга, жумладан мевали, баргли ва манзарали дарахтларга катта зарар етказади. Зараркунанда куп холларда мевали дарахтлар (олма, нок, олхури, олча, гилос, урик, шафтоли ва смородина)ни зарарлайди. Мисол учун олма дарахтига етказадиган зарари 15 % дан 100%гача булиши мумкин.

               

Калифорния калкандорининг огиз жагидакозиксимон тишлари мавжуд булиб, шу тишлари оркали усимликка зарар етказади, зарарланган усимлик еки дарахт барглари бевакт тукилади, зарарланган мева пишмай нобуд булади, дарахт новдалари, шохлари куриб колади.

Калифорния калкондорини дастлаб Хитой, АКШни Калифорния штати, узок Шаркда мавжуд булган булса, хозирда ер шарининг хохлаган минтакасида учратиш мумкин. Узбекистонга 1964-йилларда кучатлар билан келиб колган, деярли барча вилоятларда учрайди.

               

Ургочи калкондор танаси кулранг еки жигарранг юмалок калкон билан копланган булиб, уни дарахь танасида пайкаш кийин. Улар харакатсиз хает тарзини утказади. Ургочи калкондорни каноти булмайди, уларнинг асосий вазифаси  насл колдириш. Ургочи калкондорлар 100-200тагача тирик личинкаларни тугади. Личинкалар она калконлари остидан судралиб чикиб,дарахтнинг шохлари, барглари ва мевасига узларига мос келган жойда епишиб олади, ва дарахт шарбати билан озикланади. Натижада мева,барг еки новда шикастланади ва куриб колади.

           

Эркак наслли калкондорларни эса оеклари, кузи ва канотлари мавжуд булиб уларнинг улчами 2мм атрофида булади. Улар бир жойдан иккинчи жойга кузгалиши мумкин. Купайиш онларида эркак калкондорлар калконини ташлайди ва канотлари билан учишга мосланади. Улар бор йуги бир неча соат яшайдилар.Шу вакт оралигида ургочи калкандорларни уруглантириб улгуради. Калкондорлар бир йилда уч марта насл колдиради. Калифорния калкондорини уз вактида пайка шва унга карши кураш лозим. Айникса еш кучатлар экилган пайтда нихоетда эхтиет булиш керак, чунки улар кучат билан бирга бошка богдан еки мамлакатдан кириб келиш эхтимоли ката.

Ишлаш принципи.

Ишлаш принципи (услуби) – феромон хидини сезган эркак капалаклар уя томонга учиб келади ва ёпишкок катламга епишиб колади ва улади. Натижада вояга етган капалаклар тухум куйишга улгурмайди (бир дона вояга етган капалак 100-200 тагача тухум куяди). Вояга етган эркак капалакларни аста секинлик билан улиб кетишини окибатида ургочи капалакларда тухум куйиш имконияти колмайди.

Туткичларни кулланилиши.

Зараркунанда мониторингини - яъни уни бор йуклигини аниклаш учун бир гектар майдонга бир дона туткич куллаш тавсия килинади. Зараркунандани ёппасига ушлаш учун гектарига 20-30та туткич куллаш тавсия килинади. Курашни биологик усули – трихаграммани куллаш яхши натижа беради. Зараркунанда популяцияси купайиб кетганда кимёвий интексицидлар кулланилади.  Феромомн туткичлар №1чи иловага караб йигилади. Туткич усимликдан 15-20 см баландликда ва 1,5-2,0 м гача усимликни усишига караб осиб борилади, 2,0 мдан баландга кутарилмайди. Туткич буйича, феромонли диспенсер, клейли когоздан иборат. Феромон диспенсер таъсир этиш муддати очик далада 1,5-2 ой, епик майдонлар ва исик хоналарда 2,0-2,5 ой. Диспенсерлар муддати утиши билан янгисига алмаштирилади. Клейли когоз капалаклар билан тулиши билан янгисига алмаштирилади. Туткич ишлатилгандан кейин зараркунанда капалагини клейли когоз екиш йули билан, колган ташкил этувчилари оддий хужалик чикиндилари билан утилизация (нобуд) килинади. Феромон моддали диспенсерни бир марталик полиэтилен ёки латекс кулкоплари билан ушлаш керак.

Сақлаш шароитлари.


Диспенсерларни +3°С - +5°С хароратда саклаш керак. Кадогидан куллашдан олдин очилади.Ишлатилган феромон туткичлар утилизация килинади.

Синтетик феромонлардан фойдаланишда техника хавсизлиги коидалари.

Хашоратларнинг синтетик жинсий феромонлари атроф мухит ва инсонлар учун мутлако безарар. Феромон капсулаларини ишлаб чикарувчини кадокларида +3°С - +5°С хароратда саклаш лозим.

Феромон капсуларинини уяга жойлашда ва уни алмаштиришда бир марталик салафан ёки латекс кулкопларидан фойдаланиш керак. Феромон туткичлар бир дона уя (корпус), ёпишкок елим суртилган ламинацияланган картон когоз ва феромон моддаси сингдирилган капсулалардан диспенсерлардан иборат.

               

Куйидаги расмларда феромон туткичларни йигиш схемаси келтирилган. Уяни ясаш учун картон когозини синик чизиклари буйича букланади ва учбурчак шаклига келтирилади. Махсус тешиклари оркали ип утказилиб иккита жойидан богланади. Феромонли капсулалар (диспенсер) ингичка симга богланиб уянинг тепа кисмини уртасида жойлашган ингичка текиш оркали ички кисмига осиб куйилади. Сунгра уяга епишкок елимли ламинацияланган картон когоз жойланади. Тайер булган уяни усимликдан 15-20 см баландрокка егоч туткичга осиб куйилади. Клейли когоз хашоратлар билан тулгач, уни дархол янгисига алмаштирилади. Феромон диспенсерлари яроклик муддати тугаганда сунг алмаштирилади.


Феромон диспенсерларини ишлаш муддати турлича ва хар бир тур учун алохидакурсатилган.Феромон туткичи кулланилгандан кейин клейли когоз-вкладиш екиб утилизация килинади, уйча яроксиз холга келганида оддий хужалик чикитлари каби утиизация килинади, уйча ярокли булса бир еки бир неча мавсум ишлатилиши мумкин. Феромон диспенсери атроф мухитга зарарсиз ва у хужалик чикиндиларидек утилизация килинади.

Instruction.png
bottom of page